Ters Motivasyon İşe Yarar mı?

Ters Motivasyon Nedir?

Ters motivasyonu açıklamadan önce motivasyonun tanımını çok kısaca yapmak gerekir.

Motivasyon: Kişiyi amacı doğrultusunda istekli kılan ve harekete geçiren güç demektir. Bu güç genellikle psikolojik bir kavram olup dışsal veya içe dönük tetikleyicilerle ortaya çıkabilir. Yani kişinin, bir eylemi gerçekleştirirken yapılan işten veya olası sonuçlardan tatmin olması durumudur.

Ters Motivasyon: Kişinin olumsuz söylem veya yaptırımlar karşısında olumlu kabul edilecek eylemler sergilemesine denir.

Örneğin: Yöneticisi tarafından “sen bu işi başaramazsın” cümlesiyle demoralize edilen bir kişinin tam aksine o işi başarması ve sergilemesi ters motivasonun gücünü gösterir.

Günümüzde profesyonel çalışanların yada yöneticilerin pek tercih etmediği bu yöntemin bazı durumlarda işe yaradığını belirtmek isterim. Hatta birçok firmada  iyi polis – kötü polis oynandığına şahit oluyoruz. Firmanın bir “evet” yöneticisi bir de “hayır” yöneticisi varsa genellikle aylık hedefler tutturulur. Buna birden fazla firmada şahit olduğum için iyi polis kötü polis oyununun etkisini rahatlıkla savunabilirim.

İnsanlar başarılı işlerin karşılığında övgü almaktan mutluluk duyar ve o davranışı sürdürülebilir başarıya dönüştürmeye çalışır.

• Tebrik ederim. Gerçekten iyi iş çıkardın
• Sen farklısın,
• Sana güveniyorum
• Yapabileceğinden şüphem yok(tu)
• Sana inanıyorum, iyisin, başarılısın
• Sana ihtiyacımız var
• Takımdaki rolün önemli, bizim için önemlisin
• İstediğinde yapamayacağın bir iş yok
• Bravo. Harikasın
• vs.

söylemleri en son duyduğunuzda neler hissettiğinizi hatırlayın. Bu gibi tebrik ve motivasyon sözleri beyinde serotonin (mutluluk hormonu) salgılanmasına yol açar. Bünyede bağımlılık yaptığı için tekrar mutlu olmak isteyişimiz, tekrar tebrik edilmemizi gerektirebilir. Biraz daha serotonin biraz daha diye çırpınmak yerine biraz daha çalışmayı tercih ettirir 🙂 Dolayısıyla sürdürebilir başarı için motivasyonun önemi yüksektir.

Peki ya bu bağımlılık, mazeretler geliştirmemize sebep olursa? İşte yazının ana temasına geldik. Tehlikeli bağımlılıklar:

Mutluluk deneyimi edinen beyin bir daha mutsuz olmayı istemez. Ona karşı savunma geliştirir. Bu savunmalar genellikle “mazeret üretmekten” öteye geçmez. Örneğin, çalışanlardan biri kendisinden beklenen performansı sergileyemedi ve neden başarısız olduğu sorgulanıyor:

• Çok çalıştım ama olmadı
• Siz gördünüz, elimden geleni yaptım
• Görüştüğüm kişiler hep ilgisizdi, zamanımı çaldılar. Bu yüzden potansiyel müşterilerime zaman ayıramadım
• Yazıcı çalışmıyordu ki! İşlerim hep yarım kaldı.
• Ayşe saçımı çekti, Fatma bana vurdu, sular kesti, seller oldu bla bla bla… diye devam eder. Tahmin edersiniz.

Bu savunma genellikle “Beni biliyorsunuz. İmkanım olsa en iyisini yapardım” anlamına gelir ve bir nevi kendi kendine teselli olma yöntemidir. Beyne hükmetmeye kalkarız. Sen halen daha iyisin aman ha serotonini kesme. Salgıla gelsin. Oh miss…

Yöneticiniz bunu yemez. Onun mutluluk hormonuna çomak soktunuz bir kere. Şirketin veya departmanın beyni müdür/yöneticidir. O mutsuzsa sizin mutluluk çırpınışlarınız muhtemelen başarısız olacaktır. Tam da bu notka işin en hassas noktasıdır. Devamlı güzel sözler duymaya alışık olduğunuz yönetiniciniz sizi silkelemek isteyebilir. Fakat risklidir. Bu sizde istenenin tersine etki yaparak daha da başarısız olmanıza neden olabilir. Hele ki tekrar eden olumsuz eleştirilerde çalışan, öğrenilmiş çaresizlik hastası olabilir. “Bu iş bana göre değil” dediği anda artık bir personel kaybedilmiş yada katledilmiş demektir. Bu nedenle yöneticilerin en hassas olması gereken nokta, karşısına aldığı çalışanın karakterini iyi analiz edebilmektir.

Peki

Ters Motivasyon Gücünü Nasıl Kullanmalı:

Kaba tabirle “Adamına göre muamele” desem ne dersiniz? Durun hemen yadırgamayın. Bazı insanlar “sen yapamazsın” denildiğinde hırslanır ve yapabileceğini kanıtlama ihtiyacı duyar. Bu ihtiyaç karşısında yapılan iş genellikle olumlu sonuçlar verir. Personeliniz sizden devamlı güzel söylemler duymaya alışıksa onun mazeretlerine ters çıkışmak yerine bunu şirketin kötü polisine bırakabilirsiniz. Firmanın sert yüzü kendisinden beklenenin aksine bir söylemde bulunmayacağı için karşı tarafın hislerinde büyük hasara yol açmadan hırslanmasını sağlayabilir. Tek yapmanız gereken “ters motivasyon” için doğru kişiyi hedef aldığınıza emin olmaktır.

Çalışanlarınıza artık sopayı elinize aldığınızı açıkça ifade edebilirsiniz. “Arkadaşlar, bu ay sadece sonuçlarla ilgileneceğim. Kontrolü size bıraktığımda beni hayal kırıklığına uğrattınız. Umarım ay sonu tekrar hayal kırıklığı yaşamam. Yoksa farklı yaptırımlara gitmek zorunda kalacağım!” demek çoğu kez iyi bir yöntemdir. (Çok kez tekrar etmiyorsanız) Çalışanlarda iç muhasebeye yol açar ve “bu aralar biraz saldık mı?” sorusunu akıllara getirir. Şahsen ben de yönetilen bir çalışanım ve bazen silkelenme ihtiyacı duyabiliyorum. Neticede hepimiz insanız ve ruh halimiz sürekli değişebiliyor. “Dost acı söyler” derken bazı gerçeklerle yüzleşmenin “doğru” bir adım olduğu düşüncesi savunulmaktadır. Öyleyse bazen acı söylemekte veya acıyla yüzleşmekte fayda olduğunu belirtmek isterim.

NOT: Bu yazıda kesinlikle hakaret, öfke ve kırıcı davranışlar savunulmamaktadır. Aksine otokontrolün yetersiz olduğu anlarda; motivatörlerin devreye girmesi ve olumlu motivasyondan sonuç alınamadığında olumsuz motivasyonun sağlıklı bir şekilde sağlanması gerektiği savunulmaktadır. Bu yöntem tamamen kişiyi kazanma adına tercih edilmelidir ve bu bilinçle uygulanmalıdır. (Bu paragraf da çok resmi oldu. Yazıyı yazarken kravatımı çıkarmayı unutmuşum:) Sürçü lisan ettiysek affola)

Bünyamin Kapıcıoğlu | HızlıAdam | İş Dünyasında Rekabet Hız İster